Zestig jaar ruimtevaart. Die mijlpaal wordt volop gevierd en astronaut André Kuipers maakt daar uiteraard deel van uit. Met bezoeken aan scholen, lezingen, een expositie en een eigen, spectaculaire spaceshow in Ziggo Dome, later dit jaar.
Space Xperience
Op zaterdag11 november transformeert de Ziggo Dome in Amsterdam voor een keer in een universum vol sterren, planeten, vliegende objecten en astronauten. Dan presenteert André Kuipers de SpaceXperience-Live. Het publiek krijgt de kans om te ervaren hoe het voelt om een raketlancering te beleven, naar de planeten te vliegen en om astronaut te zijn. Met behulp van de nieuwste special effects en state-of-the-art technieken komen entertainment, spektakel, wetenschap, techniek en duurzaamheid samen.
Tickets zijn te koop via www.spacexperience.n1 Ook is onlangs in Space Expo in Noordwijk de tentoonstelling ‘Terug uit de ruimte’ geopend. Veel objecten die in de ruimte zijn geweest, waaronder privéspullen van André, worden voor het eerst aan het publiek getoond.
Astronaut André Kuipers is twee keer in de ruimte geweest. Eén keer elf dagen, de tweede keer ruim een half jaar. En hij is het nog lang niet moe om daar keer op keer over te vertellen. Integendeel. „Toen ik in 2004 voor het eerst terugkwam uit de ruimte, was ik al overdonderd door de aandacht die er daarna voor me was. Ik dacht: ‘Nederland is een nuchter land en Wubbo Ockels is me a1 voor geweest, dus ik zal wel gauw vergeten zijn. Maar dat bleek niet zo te zijn.” „Na de tweede reis verwachtte ik dat de aandacht nog sneller zou verslappen, omdat het in zekere zin natuurlijk een herhaling van zetten was, al ging ik toen wel 6,5 maand. Maar de social media kwamen op en het werd toch een enorme hype. En eigenlijk is die nog steeds niet over.” „Als astronaut ben je een ambassadeur van de ruimtevaart. Maar doorgaans waren dat een paar lezingen voor bepaalde doelgroepen. Het algemene publiek kon dat nooit horen. Dus besloot ik met colleges het theater in te gaan, zodat mijn ervaringen voor iedereen toegankelijk zouden zijn. Dat mondde uit in i4o uitverkochte voorstellingen. In de zaal zaten mensen van alle leeftijden.”
Ziggo Dome
„Toen mensen in mijn directe omgeving begonnen te grappen: ‘wordt het niet eens tijd voor iets groters’, zei ik voor de gein: ‘Ja, maar dan wil ik wel de Ziggo Do-me doen’. Tot mijn grote verbazing werd dat meteen opgepakt en nu sta ik er in november. Daar kunnen we putten uit een enorm scala aan bestaande en nieuwe technieken. State-of-the-art licht, geluid en film, maar ook met ronddraaiende planeten, Noorderlicht en een unieke blik op de aarde vanuit de ruimte.”
„We gaan zelfs laten voelen hoe een raketlancering is. Het wordt echt spectaculair. Een gek idee eigenlijk, dat dit nu gaat gebeuren, want ik ben natuurlijk helemaal geen zanger of artiest. Van origine ben ik arts, ben in Amsterdam-Oost opgegroeid, en als iemand me toen had verteld dat ik ooit als astronaut in de Ziggo Dome zou staan, had ik dat nooit geloofd. Het kan allemaal heel raar lopen.”
Verbaast die aandacht hem nog steeds? „Nee, ik begrijp wel hoe magisch het is, hoe exotisch. Ik heb meegemaakt waar zoveel mensen van dromen. Het is prachtig om daar steeds over te mogen vertellen, maar tegelijkertijd kan ik in dat verhaal ook belangrijke boodschappen kwijt. Niet alleen hoe leuk techniek eigenlijk is, maar ook over de kwetsbaarheid van onze aarde.”
„Ik kan tonen hoe mooi onze planeet is, maar zodra je erlangs kijkt, dat zwarte heelal in, besef je ook hoe nietig de aarde is, een klein blauw bolletje in een vijandig heelal: koud, leeg, veel straling. We kunnen nergens anders heen en dus moeten we beseffen dat we er echt heel zuinig op moeten zijn.”
Tekenen van leven
We zoeken naarstig naar tekenen van leven op andere planeten, kijken of er ergens water te vinden is. Maar heeft dat wel zin? Kunnen we, als de aarde ten dode is opgeschreven, ooit nog wel verkassen? „Nee, dat gaat niet lukken. De wereldbevolking groeit met 200.000 mensen per dag. Elke dag komt er een stad als Almere bij. We zouden nooit zoveel mensen per dag kunnen lanceren. Er zijn planeten die te bereiken zijn, Mars is te doen. Maar daar kunnen we echt niet met z’n allen terecht, voor zover je er al zou kunnen leven.” Dat j e naar Mars kunt, maar niet meer terug, is een mythe, zegt Kuipers. „Dat lukt best, maar het is niet eenvoudig en kost veel geld. Het is een vijandige plek. Om er te komen ben j e negen maanden onderweg. Daarna moet je minstens een half jaar blijven, want de aarde draait sneller om de zon dan Mars. Dus als je aankomt, kun je niet meteen terug, omdat de aarde dan niet meer op dezelfde
‘We kunnen met z’n allen echt niet verkassen’
plek staat.” „Daarna kost het weer een aantal maanden om terug te komen. Als ik zou mogen, zou ik er best heen willen. Mits ik mijn gezin zou kunnen meenemen. Maar ik heb jonge kinderen en ik denk niet dat zij er veel voor zouden voelen een paar jaar weg te zijn van hun vriendjes. Zonder hen zou ik liever niet gaan.”
„In de voorbereiding van mijn tweede ruimtereis was ik jarenlang veel van huis. Toen was ik niet meer dan een gast in mijn eigen huis. Mijn vrouw runde de show, met onze twee kinderen en mijn twee oudere kinderen uit een vorig huwelijk. Nadat alles op z’n plek was gevallen en ik weer echt deel uitmaakte van ons gezin, voelde dat toch een stuk fijner.”
Dat hij nog eens mee mag naar de ruimte, is niet erg waarschijnlijk. „Er mag maar één Europeaan per jaar mee op een ruimtemissie. Europa draagt nu eenmaal relatief weinig bij aan het internationale ruimtevaartprogramma. Inmiddels zijn alweer zes nieuwe astronauten opgeleid, die nu aan de beurt zijn. Maar als de mogelijkheid zich zou aandienen, zou ik dolgraag eens op de maan rondlopen.”
Werkelijkheid
Voorafgaand aan zijn tweede, langere ruimtereis, bereidde hij zich gedegen voor op alle mogelijke situaties. Was de werkelijkheid heel anders dan wat hij had verwacht? „Je kunt je op heel veel dingen voorbereiden, maar trainen in gewichtloosheid is lastig. Het is heel erg wennen dat alles zweeft, je moet jezelf ook steeds vastzetten, je spullen in de gaten houden. Zelfs plassen is niet eenvoudig. Dan moet je eerst jezelf vastklikken en daarna een stofzuiger aanzetten, want ook je urine zweeft weg als je niet uitkijkt.”
De ruimte lijkt een plek om de ultieme vrijheid te voelen. Als je ergens helemaal zen kunt zijn, is het wel tussen de sterren, of niet? „Ja, soms wel. Als iedereen sliep, ging ik wel eens naar de uitkijk-koepel, zette mijn favoriete muziek op en keek naar buiten. Dat was wel een heel vredig gevoel, hoor.”
Opmerkelijk Dan volgt er een opmerkelijke uitspraak, iets waar je als aardbewoner nooit bij stil zou staan. „Het vervelendste in de ruimte vond ik het Big Brother-gevoel. Er stonden de hele dag camera’s op je gericht. Je wilt je fouten kunnen maken, je even kunnen afzonderen als dat nodig is, maar dat was moeilijk. Soms pakte ik even een ander gereedschap dan de bedoeling was en hoorde ik direct vanuit het vluchtleidingscentrum dat ik het verkeerde had gepakt.” , Dan realiseerde ik me dat ze alles konden zien. De Nasa zet beelden soms gewoon op internet, zelfs live. Dus in de ruimte moest ik er bij wijze van spreken steeds op letten dat mijn hemd in mijn broek zat. Er was zelfs een keer een camera aangezet toen iemand een urinemonster verzamelde. Die beelden hebben ze toen toch maar niet uitgezonden”, lacht hij.
Kuipers verwacht dat er in het heelal volop leven is. Al kunnen we dat nog niet bewijzen. Maar dat is nog geen oplossing voor onze problemen hier op aarde. We kunnen er namelijk gewoon echt niet naartoe. Het meest geavanceerde ruimteschip dat we nu hebben, zou er tienduizenden jaren over doen om in andere zonnestelsels te komen. Dat is dus geen optie.” „Nee, we moeten het hier, met elkaar, zien op te lossen. Alleen als we weer in evenwicht komen met de natuur, zullen we het als mensheid op aarde gaan redden.”